Nakłady na opiekę zdrowotną, rozumiane jako świadczenia zdrowotne i profilaktyka, w krajach OECD w 2022 roku1 szacowane były na 9,2% PKB w porównaniu z 9,7% w 2021 roku2. W krajach Unii Europejskiej było to 8,9% PKB w 2022 roku wobec 9,4% PKB w 2021 roku.
Średnie nakłady na zdrowie na mieszkańca wg parytetu siły nabywczej w krajach OECD osiągnęły w 2022 roku 4 986 USD. Wśród krajów OECD, po uwzględnieniu różnic w sile nabywczej, najwięcej wydatków na opiekę zdrowotną poniosły Stany Zjednoczone z wydatkami na poziomie 12 555 USD na mieszkańca (16,6% proc PKB), za nimi plasowała się Szwajcaria z 8 049 USD (11,3% PKB) i Niemcy z 8 011 USD (12,7% PKB). Szacuje się, że najniższe wydatki na opiekę zdrowotną na mieszkańca w Meksyku, Kolumbii i Kostaryce wyniosły odpowiednio 1 181 USD (5,5% PKB), 1 640 USD (8,1% PKB) i 1 658 USD (7,2% PKB).
W tym zestawieniu wydatki na opiekę zdrowotną w Polsce są na poziomie 2 973 USD (6,7% PKB) i pomimo blisko 18% wzrostu r/r pozostają poniżej średniej w Unii Europejskiej (4 639 USD)3. W porównaniu z krajami należącymi do Unii Europejskiej nakłady na zdrowie są w Polsce jednymi z najniższych, przewyższając jedynie Węgry, Słowację, Chorwację, Bułgarię i Rumunię.
Według raportu OECD w 2023 roku wskaźnik liczby praktykujących lekarzy na 1000 obywateli w Polsce wynosił 3,4 przy średniej 4,1 dla całej UE.
Niekorzystnie również kształtował się wskaźnik liczby pielęgniarek w Polsce, wynoszący 5,7 na 1000 mieszkańców w porównaniu z 8,5 na 1 000 w całej UE. Europejscy pracownicy służby zdrowia stoją w obliczu poważnego kryzysu. Dwadzieścia krajów europejskich dostrzega problem niedoboru lekarzy w latach 2022 i 2023, podczas gdy w piętnastu krajach odnotowano niedobór pielęgniarek. Według oszacowania opartego na minimalnych progach zatrudnienia w odniesieniu do powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w 2022 roku w państwach UE brakuje około 1,2 mln lekarzy, pielęgniarek i położnych. Głównymi przyczynami tego niedoboru są wyzwania demograficzne związane zarówno ze starzeniem się społeczeństwa, które zwiększa zapotrzebowanie na usługi zdrowotne, i starzeniem się siły roboczej w sektorze opieki zdrowotnej, co nasila potrzebę zastępowania pracowników służby zdrowia w miarę ich przechodzenia na emeryturę. Ponad jedna trzecia lekarzy i jedna czwarta pielęgniarek w UE ma ponad 55 lat i oczekuje się, że w nadchodzących latach przejdzie na emeryturę. Jednocześnie maleje zainteresowanie karierą w służbie zdrowia wśród młodych ludzi, a w latach 2018–2022 zainteresowanie pracą w pielęgniarstwie spadło w ponad połowie państw UE. Planowanie kadr służby zdrowia ma zasadnicze znaczenie dla kształtowania polityki i zapewnienia wystarczającej liczby pracowników służby zdrowia i ich kwalifikacji.
OECD ocenia, że Europa stoi w obliczu głębokiej zmiany demograficznej – przewiduje się, że odsetek osób w wieku powyżej 65 lat w UE wzrośnie z 21 % w 2023 roku do 29 % do 2050 roku. Oczekiwana długość życia w wieku 65 lat przekracza obecnie 20 lat, ale ponad połowie z tego okresu towarzyszą choroby przewlekłe i niepełnosprawności.
W kwestii zasobów infrastrukturalnych ocenianych jako liczba łóżek szpitalnych na 1000 osób, raport OECD podaje, że Polska miała całkiem wysoki wskaźnik 6,3 przy średniej OECD 4,3. Wśród krajów sąsiadujących należących do Unii Europejskiej większe zasoby były w Niemczech (7,8), Czechach (6,7), a nieco mniejsze na Słowacji (5,7) oraz Litwie (6,1). Zaskoczeniem może być bardzo niski wskaźnik w USA, Wielkiej Brytanii i w Szwecji (odpowiednio 2,8; 2,4 i 2,0), ale w tych krajach hospitalizacje są krótkie. Natomiast wskaźnik łóżek szpitalnych w Japonii był na rekordowo wysokim poziomie 12,6, jednak tam hospitalizacje, które w Europie trwają cztery, pięć dni, są dwukrotnie dłuższe.
Pomimo powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w większości krajów OECD nadal istnieją bariery w dostępie do opieki zdrowotnej, ponieważ luki w ochronie finansowej sprawiają, że gospodarstwa domowe o niskich dochodach nie mogą sobie pozwolić na opiekę zdrowotną. Płatności z własnej kieszeni stanowią prawie jedną piątą wydatków na opiekę zdrowotną w krajach OECD. Osoby z najniższego kwintyla dochodów są średnio trzy razy bardziej skłonne do opóźniania opieki lub nie zwracania się o pomoc w porównaniu z osobami z najwyższego kwintyla dochodów.
Rynek opieki zdrowotnej w Polsce
Rynek zdrowotny w Polsce to rozwijający się i perspektywiczny obszar biznesowy, zarówno w obszarze płatnika publicznego jak i prywatnego. Do najważniejszych jego segmentów należą usługi finansowane z Narodowego Funduszu Zdrowia, płatne z kieszeni pacjenta (ang. fee for service, FFS), abonamenty medyczne, ubezpieczenia zdrowotne oraz wydatki na leki i nie-leki5.
Wartość rynku
Wydatki na ochronę zdrowia w Polsce z wyłączeniem zakupów i refundacji leków i nie-leków wyniosły w Polsce w 2023 roku ponad 190 mld zł, z czego 35 mld zł przypada na prywatne usługi zdrowotne, a 157 mld zł finansowane jest z NFZ, w szczególności w segmentach opieki szpitalnej, ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS), podstawowej opieki zdrowotnej (POZ).
Według firmy PMR zajmującej się badaniami i analizami rynkowymi w Europie Środkowo-Wschodniej wartość rynku prywatnej opieki zdrowotnej w ramach produktów fee for service na koniec 2023 roku miała wynieść 26,3 mld zł (wzrost o 12,4% r/r). W 2023 roku wartość rynku subskrypcji (abonamentów medycznych i dodatkowych ubezpieczeń zdrowotnych) na rynku prywatnej opieki zdrowotnej wyniosła 8,8 mld zł (+21,7% r/r), w tym wartość abonamentów medycznych to 7,1 mld zł (+19,3% r/r) a wartość rynku prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych ponad 1,7 mld zł (+33,1% r/r). Wartość wydatków na leki i nie-leki to ok. 44,4 mld zł.
Od połowy 2023 roku Narodowy Fundusz Zdrowia podwyższył wyceny świadczeń w ambulatoryjnej opiece specjalistycznej (AOS). Ma to pozytywny efekt dla placówek oferujących usługi medyczne w ramach finansowania publicznego. Według PMR, inflacja medyczna będzie ważnym czynnikiem wpływającym na wartość rynku prywatnej opieki medycznej. Widoczny od 2022 roku trend w zakresie wzrostu cen utrzyma się również w kolejnych latach, a powyższe aspekty będą szczególnie istotne dla cen usług ambulatoryjnych oraz lekarskich. Rynek usług medycznych (fee for service, abonamenty, ubezpieczenia) jest wrażliwy na wyraźne wzrosty cen energii elektrycznej oraz materiałów i surowców, które podnoszą koszty operacyjne. Dynamika wzrostu wynagrodzeń w prywatnej opiece zdrowotnej w 2023 roku wyniosła aż 13,4% r/r, co wynikało głównie z roszczeń płacowych pracowników białego personelu w tym pielęgniarek, rehabilitantów, fizjoterapeutów, higienistek i pomocy stomatologicznej. Na 2024 rok prognozowany był wzrost o 9,3% r/r.
Ubezpieczenia zdrowotne
Z roku na rok rośnie liczba posiadaczy dodatkowych ubezpieczeń zdrowotnych. Zdecydowana większość osób posiadających te produkty to posiadacze polis grupowych, choć od wybuchu pandemii obserwowany jest wzrost zainteresowania polisami indywidualnymi. Na koniec 2023 roku liczba osób w Polsce posiadających ubezpieczenie zdrowotne wyniosła niemal 4,81 mln i była wyższa o 14% r/r. W tym okresie Polacy przeznaczyli na prywatne polisy niemal 1,7 mld zł, tj. o blisko 33% więcej r/r. Stanowiło to jednak zaledwie 2,0% całego polskiego rynku ubezpieczeń.
Eksperci PMR prognozują, że całkowita wartość rynku prywatnej opieki zdrowotnej w 2025 roku zwiększy się o ponad 8,2% do 95 mld zł z czego wartość rynku bez wydatków na leki i nie-leki wyniesie 43,5 mld zł. Natomiast w dłuższym horyzoncie, w latach 2024-20296:
- wartość rynku (bez wydatków na leki i nie-leki) osiągnie poziom 55 mld zł w 2029 roku, przy średniorocznym wzroście (CAGR) na poziomie 7,8% w latach 2024-2029;
- dynamika wzrostu rynku prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych osiągnie średniorocznie ok. 12,8% dla dodatkowych ubezpieczeń zdrowotnych, a dla abonamentów ok. 8,4%;
- dynamika wzrostu dla rynku fee for service wyniesie średniorocznie 7,3%.
Spodziewane są również:
- dalszy intensywny rozwój telemedycyny i możliwości obsługowych w kanałach zdalnych;
- rosnąca liczba osób w wieku poprodukcyjnym i większe zapotrzebowanie na opiekę nad osobami starszymi;
- wzrost świadomości społecznej z zakresu profilaktyki i okresowych badań;
- utrzymująca się na wysokim poziomie inflacja medyczna, w szczególności presja płacowa po stronie personelu medycznego;
- zredukowanie istotności czynnika pandemii COVID-19 i jej wpływu na rynek opieki zdrowotnej.
Pozycja rynkowa PZU Zdrowie
PZU Zdrowie (Filar Zdrowie w Grupie PZU) jest liderem rynku ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce i pozostaje w czołówce największych firm na całym rynku prywatnej opieki zdrowotnej, gdzie głównymi konkurentami są Grupa LUX MED (4,1 mld zł przychodów w 2023 roku) i Medicover (3,8 mld zł przychodów). Pod względem wartości przychodów Filaru Zdrowie, Grupa PZU zajmuje trzecie miejsce wśród ogólnopolskich operatorów medycznych z przychodami na poziomie 1,6 mld zł w 2023 roku oraz 1,9 mld zł w 2024 roku co oznacza wzrost o 18,1% r/r.
1. Najbardziej aktualne dane na dzień publikacji Sprawozdania Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej PZU i PZU SA
2. Raport OECD Health at Glance, Polska: Profil systemu ochrony zdrowia 2023, https://www.gov.pl/web/oecd/raport-na-temat-sytuacji-w-obszarze-ochronyzdrowia-w-panstwach-czlonkowskich-oecd
3. https://stats.oecd.org/Index.aspx?DatasetCode=HEALTH_STAT#
4. Raport OECD „Health at a Glance 2024 r.” Health at a Glance: Europe 2024 – European Commission
5. Kategoria „wydatki na leki i nie-leki” obejmuje: (1) wydatki pacjentów na leki (refundowane, nierefundowane Rx i OTC), suplementy diety i inne produkty w aptekach oraz (2) wydatki pacjentów na leki OTC i suplementy diety poza aptekami (w sklepach ogólnodostępnych, w tym w sklepach spożywczych, stacjach benzynowych, drogeriach, zielarniach, sklepach zielarsko-medycznych, specjalistycznych sklepach z suplementami, sklepach sportowych i innych), w tym sprzedaż internetową w e-sklepach (w tym e-aptekach) i na platformach sprzedażowych
6. Raport PMR, „Rynek prywatnej opieki zdrowotnej w Polsce 2024 – analiza rynku i prognozy rozwoju na lata 2024-2029”